Ba chiều cuộc sống

 

Khi còn đi làm, để gia tăng giá trị tri thức phục vụ công việc thì tôi cứ tự khuyến: làm giàu tri thức bằng sự tích lũy hàng ngày, liên tục, kiên trì mỗi giờ trôi qua lại có thêm nhiều hiểu biết tri thức mới. Đại loại là chăm lo làm giàu tri thức theo dòng thời gian.

Chiều thời gian thì mỗi ngày ai cũng như ai đều có 24 giờ. Làm thật nhiều hay không làm gì thì 24 giờ cũng vùn vụt trôi qua. Chiều thời gian kéo chúng ta xềnh xệch từ lúc chào đời đến khi ta được trao cho thần chết một cách rất tàn nhẫn và công bằng.

Chiều tích lũy gia tăng giá trị (chiều sâu cuộc sống) phụ thuộc vào khát vọng, năng lực, kĩ thuật và phương pháp tích lũy cùng vô số yếu tố, điều kiện khác trong đó không thể không kể đến yếu tố may mắn mà ta được ‘bề trên tinh túy’ từ vũ trụ ban cho.

Còn chiều thứ ba ta thường quên hoặc giả vờ quên trong suốt cuộc đời mình: chiều rộng của cuộc sống. Người xưa nói ‘lòng rộng 1 thước, đường rộng 1 trượng’. Sách Thái Căn Đàm[1]: ‘đi đường nếu gặp phải đoạn đường chật hẹp thì nhường 1 bước để người ta đi qua’. Nhường 1 bước là cao, lùi 1 bước là nền tảng để bước tiếp.

Chiều thứ ba này tưởng dễ mà lại khó thực hành vô cùng: thực chất Lão Tử coi là đạo của nước (tìm nơi thấp nhất mà ở), còn ở lòng người thì đó là sự khiêm cẩn (khiêm tốn – cẩn trọng) và khoan dung (bao dung – tha thứ).

Chiều thứ nhất ta không thay đổi được, chiều thứ hai là ta cố gắng nhưng chiều thứ ba là ta thực hành trí huệ. Cái có được ở chiều thứ hai chẳng là gì cả, chỉ là sự ham hố tha về đầy tổ để khi nhận thấy chúng vô dụng thì băn khoăn buông bỏ. Chiều thứ ba kiểm lại mới thấy rõ chân giá trị cuộc đời.

---

[1] Hồng Ứng Minh: Thái Căn Đàm - Tinh Hoa Xử Thế Phương Đông (Dịch giả: Lê Tiến Thành). Nhà xuất bản Hồng Đức, 2024.