Cục Kinh tế QK9: Làm quen và những trải nghiệm

Chúng tôi bắt đầu làm quen với cuộc sống mới: hàng ngày lên phòng làm việc, chủ yếu đầu giờ sáng. Rồi bắt đầu “cựa quậy” tổ chức cuộc sống và làm quen với bên ngoài.

Sáng thứ 3 ngày 14-3-1981, khi chúng tôi lên phòng đã thấy có một anh ăn mặc dân sự ở đó. Anh Tâm giới thiệu đây là anh Luận. Anh Luận người nhỏ thấp, cái lỗ mũi rộng có vẻ hơi to so với miệng, nhất là khi cười. Anh có nước da trắng nhợt, mặc chiếc áo ngắn tay màu trắng có những hoa li ti xanh nhạt. Anh Luận quê ở Hoằng Hóa, Thanh Hóa là “đồng hương tỉnh” với tôi. Anh tốt nghiệp ngành Kế hoạch trường ĐH Kinh tế - Kế hoạch (nay là ĐH KTQD), là quân nhân quốc phòng ở Đoàn 622 được hơn 2 năm, nay Đoàn 622 sáp nhập vào Cục Kinh tế. Hôm qua anh không dự họp và cũng không có ai nhắc đến nên chúng tôi không biết. Anh Luận thấy chúng tôi là người Bắc mới vào nên nói chuyện vồn vã và gần trưa thì anh mời chúng tôi qua thăm phòng anh ở khu gia binh bên kia đường đối diện Cục Kinh tế. Tôi bảo anh lúc này chưa hết giờ làm việc thì anh Luận nói ở đây có việc gì đâu, đi đâu thì cứ đi thôi.

Cả 3 chúng tôi sang phòng anh Luận. Anh Luận ở cùng phòng với anh Hòa. Anh Hòa lúc này như vừa ngủ dậy, dáng mệt mỏi, nói góp dăm ba chuyện rồi ra ngoài. Anh Luận cho biết anh Hòa là kĩ sư Thủy lợi cũng ở Đoàn 622 nay về phòng XDCB của Cục Kinh tế. Tôi thấy 2 anh ở một phòng khá rộng, không có đồ đạc gì đáng kể. Nghe chuyện được biết khu gia binh này chủ yếu là gia đình các quân nhân ở Bắc vào. Các anh đều muốn tìm cách chuyển sang dân sự hoặc ra Bắc nên có đồ gì mua được mấy năm nay đều mang về quê cả. Vậy là chúng tôi đã được biết về gia cảnh trong khu gia binh của 2 nhân sự quốc phòng trong Cục.

Mấy tháng sau, trong một buổi tối, chúng tôi cũng ghé thăm một khu gia binh khác nằm ngay mé bên hàng rào Cục Kinh tế là khu của sĩ quan trung cấp. Vào thăm phòng ông Trung tá Ba Trần Kì Vân thấy khá nhiều đồ đạc, có cả tivi đen trắng, cái quạt bàn Mỹ... Ông vui vẻ kể về con heo ông nuôi trong phòng tắm rất khôn, biết tắm chung với người. Con heo to khoảng 70-80kg, trắng hồng ụt ịt nằm trong phòng khách khoan khoái khi ông lấy cây gậy gãi gãi cái bụng to, lại còn cong chân lên để ông gãi chỗ bụng sát nách. Tôi chỉ nhớ có thế. Còn thăm phòng ông Trung tá Hai Nhật Quang thì không có heo mà có một con trăn rất to, cỡ 50kg khoanh tròn trong cái cũi sắt để ở giữa phòng khách có miếng vải che để bớt ánh sáng. Ông nói nó chỉ ăn một con vịt mỗi tháng nên rất dễ chăm. Ghé thăm nhà 2 Thủ trưởng Phó Cục chỉ thấy các ông ở một mình (chắc vợ con ở xa) và chỉ còn nhớ “2 vị heo-trăn” cùng những chuyện các ông nói về “2 vị” này. Lại thêm có chút “khái niệm” về khu gia binh của sĩ quan trung cấp.

Trong doanh trại thì chúng tôi bắt đầu có vài hoạt động như trồng rau muống hạt và nuôi gà. Rau muống dưới sông là loại rau muống dại ngọn nâu tím mọc vươn dài nổi trên nước, nhưng nghe nói không ăn được vì ngọn rau to mập này quá nhiều mủ, ăn sẽ bị sình bụng, chỉ cho heo ăn. Rau muống hạt được chúng tôi trồng trên cát, chỉ khoảng 3 tuần là cắt được sau đó tưới nước thì rau lại mọc tiếp. Rau này ăn dai và nhạt vì không có chất gì bón cho rau, lại trồng trên đất nhiều cát nên không hứng thú ăn lắm.

Chuyện nuôi gà thì cũng là chuyện đáng nói: chúng tôi “lội bộ” ra chợ lồng Ninh Kiều (khoảng 5km) tìm đến gian bán gà con. Ở đây họ bán rất nhiều gà con, vịt con ấp lò mới ra, trông chúng rất đẹp và nhanh nhẹn, tiếng kêu rất dễ thương. Chàng Giang có tài mặc cả nói với cô bán hàng trẻ nhất trong dãy: bọn anh muốn mua mấy con gà bệnh về nuôi để theo dõi bệnh tật, không mua gà khỏe. Cô bán hàng ngạc nhiên một lúc rồi nói ở đây không có bán gà bệnh, gà bệnh được chọn lọc loại thải trước khi bán nên không tìm được. Thế là Giang chọn được 5 con “gà không bệnh”. Bính tính nhẩm trả tiền, tôi xách về. Cô bán hàng cho vào cái túi giấy báo tự dán đựng 5 chú gà xinh xinh vàng ươm kêu chíc chíc. Cô lại cho cái bọc nilon xách và nhắc nhớ đừng túm bọc để bọn gà có không khí để thở. Khi ra khỏi gian hàng Giang nói: “Mình hỏi mua gà bệnh mà họ bảo không có tức là chắc chắn ta mua được gà khỏe. Nếu mình hỏi mua gà không bệnh mà cô ấy bán cho gà bệnh thì ta sao biết được”. Haha, quá khôn, quá thông minh, thông minh đến độ thông thái luôn!

Gà mua về được Giang thả vào một phòng trống, lại nhổ mấy bụi cỏ ném vào phòng cho gà có chỗ chơi (phòng này sau anh Thoải và anh Chuyên ở). Lúc mua gà cũng đã xin được nắm thức ăn là mấy cái hạt gì đó nhỏ như hạt kê trộn với tấm. Giang vãi thức ăn vào mấy bụi cỏ để tụi gà tìm ăn, làm như dạy cho chúng sớm biết tìm kiếm thức ăn trong tự nhiên. Chúng kêu rồi nép vào nhau cho ấm, lim dim ngủ cũng thấy ngộ ngộ. Nhưng số phận mấy con này ra sao thì tôi cũng không còn nhớ.

Khoảng sau 1 tuần thì chúng tôi thấy dãy nhà bên cạnh có mấy phòng nhỏ không sử dụng gì, thế là Giang - Bính - Ảnh khiêng giường qua chiếm 1 phòng cạnh phòng nuôi gà. Phòng có cửa đi phía trước và phía sau, lại có 2 cửa sổ đẹp. Bọn phòng Nông nghiệp cũng lần lượt đi tìm nơi ở khác. Chàng Khanh và Hải ở cạnh phòng tôi nhưng phòng chỉ có một cửa ra vào và không có cửa sổ (sau này Cục phân công cho Bình Hũ và Thịnh ở). Thế là 3 chúng tôi có một phòng ngủ chung khá đẹp. Cũng từ phòng này, chúng tôi tha hồ trồng hoa vào đủ thứ nhặt được kê vào tường trước cửa và cả trong phòng, đẹp nhất là hoa 10 giờ nở vào cuối buổi sáng. Sau này các em nữ sinh ĐH Cần Thơ đến chơi và khen làm chúng tôi thấy rất sung sướng.

Còn chuyện nữa chúng tôi đã làm quen được là "chuyện đi cầu”. Hôm đầu tiên vào đến bắc Mỹ Thuận và bắc Cần Thơ chúng tôi đã thấy cái cảnh “đi cầu” ở khu chờ phà và lấy làm lạ lắm. Khi đến Cục Kinh tế, người ta cũng có dựng một nhà cầu phía cái ao nhỏ trên bờ ao mọc toàn cây trứng cá. Lúc mới đến tôi chỉ dám “đi cầu” vào ban tối vì tụi cá zồ quẫy đớp thức ăn bắn nước lên ướt cả người. Cạnh đó phía ngoài ao cũng có 2 cái nhà cầu kê liền nhau của khu dân cư ngoài doanh trại. Lạ nhất là chúng tôi thấy người chờ “đi cầu” hoặc khi đang “ngồi cầu” cạnh nhau vẫn nói chuyện rất tự nhiên. Có khi cả nam và nữ cùng đang “ngồi cầu” mà nói chuyện như đang đứng bên bờ ao. Cầu chỉ che sơ sài bằng mấy là dừa nước từ ngang lưng người ngồi trở xuống dưới, buộc trên mấy cái cọc. Từ bờ ra đến cầu khoảng 2-3m, có mấy khúc cây buộc lại, có cái que làm tay vịn để ra chỗ ngồi. Lũ cá zồ nuôi dưới ao quẫy đớp tranh ăn mỗi khi “của quý” rơi xuống. Người dân ở đây ngồi trong tình cảnh như thế mà vẫn thản nhiên nói chuyện như không có gì xảy ra. Mãi sau này chúng tôi cũng không quen được và vẫn thấy ngại khi “ngồi cầu” mà có ai đó nhìn thấy.

Một chuyện khác cũng đã biết: chúng tôi cải thiện bữa ăn bằng cách xin đem cơm về phòng, mua thêm mấy thứ để ăn thêm. Ra chợ Cái Khế gần đó, món lính ta mua mấy trăm gram thịt heo ba chỉ về rim cà chua hoặc mua cá về nấu canh chua. Cá zồ được các má giúp làm sạch. Khi chọn được cá, cân xong thì các má lấy cái búa gỗ đập một cái cho cá chết, lấy dao khía gọn cái ruột cá bỏ đi để tránh bị dính “những thức ăn màu vàng vàng” chúng đã đớp dưới ao, rồi buộc cổ cá vào cái dây lạt xách về. Khi ghé qua chỗ mua gia vị, mấy má thấy xách dây buộc cá nên lấy ngay một chút me muối, rau ngò nước (ngổ), rau ngò khô (mùi tàu), một quả dứa gọt vỏ sẵn, mấy quả cà chua, hành lá… gói vào lá chuối đưa cầm về. Ở đây bộ đội đi chợ mua những thứ này không phải “mặc cả” gì vì đều là thức ăn bình dân và người bán hàng phương Nam rất thật thà, dễ tính, lại thương bộ đội nên mua bán rất dễ. Cũng từ đây chúng tôi đều rất thạo món nấu canh chua cá zồ. Rồi lần đầu tiên mua rượu nếp than thấy họ cho rượu vào cái bọc nilon màu nâu xách về chứ không phải mang chai đi mua như ngoài Bắc. Rượu nếp than màu tím đen chừng hơn 20 độ, nấu thủ công uống hơi ngọt, rất dễ uống, nhưng vì có độ ngọt đó mà say kinh khủng.

Cũng những tuần đầu tiên chúng tôi được biết 2 thông tin quan trọng qua chàng Thiện: a/ Đại lộ Hòa Bình - trung tâm thành phố Cần Thơ có 2 thư viện lớn là Thư viện tỉnh Hậu Giang và Thư viện QK9; b/ Trường ĐH Cần Thơ cách doanh trại khoảng 6-7km. Sau này đây là những đến trong gần 4 năm chúng tôi ở đây. Tôi sẽ kể sau những chi tiết các lần thăm đáng nhớ.