Vài chuyến đi công tác ngắn ngày khác

 

Từ khi về Phòng Sản xuất Cục Hậu cần QK9, chúng tôi được tham gia vào các hoạt động kinh tế khác như mua bán vật tư, máy móc, thiết bị… Nhờ đó tôi có được một số chuyến đi công tác ngắn ngày. Tôi còn nhớ đôi chút về các chuyến đi này.

Chuyến đi giao tiền tại Thành phố Hồ Chí Minh: Lần ấy, Phòng Sản xuất có việc gì đó liên quan đến thanh toán bằng tiền mặt tại một Ngân hàng xuất nhập khẩu tại Thành phố HCM. Công việc này liên quan đến trợ lí tài vụ Lê Cao Bính, nhưng ông Chước nghĩ nên cử thêm người đi để bảo đảm an toàn, và thế là tôi được cử đi theo. Tôi nhớ một xe tải có thùng rộng được đánh đến Phòng Tài vụ, mọi người vác mấy bao đựng tiền lên thùng xe. Trong cabin có lái xe và anh Nguyễn Ngọc Lâm (người của Phòng Sản xuất cũ). Tôi và Bính ngồi trên các bao tiền ở thùng xe không mui. Lần ấy có ai đó đã giao cho tôi kí nhận mang theo một khẩu súng K54 không có đạn, chắc ý là để tăng thêm sự an toàn.

Một kỉ niệm về chuyến đi

 

Anh hướng dẫn viên ấy người Trung Quốc, nói tiếng Việt giỏi, tôi chỉ nhớ tên gọi tắt là A Cương, không nhớ họ của anh.

Trong hành trình đi du lịch mấy chục nước khắp 5 châu, tôi chỉ thấy một chuyến đi Nga và một số chuyến đi Trung Quốc có hướng dẫn viên bản địa biết tiếng Việt Nam. Khi gặp được người hướng dẫn biết nói tiếng Việt Nam thì du khách vui lắm vì sẽ hiểu được rất nhiều tri thức tại điểm đến bằng tiếng mẹ đẻ.

Anh A Cương giỏi tiếng Việt và có lẽ anh đã từng nhiều lần đến Việt Nam nên chúng tôi trao đổi các tri thức về văn hóa 2 nước rất thuận lợi, tạo điều kiện hiểu biết nhiều hơn. Tại khu vực đập Tam Hiệp (tỉnh Hồ Bắc), chúng tôi không chỉ biết đây là con đập lớn nhất thế giới mà còn biết thêm nhiều về công nghệ xây đập hiện đại trên sông Dương Tử - con sông dài thứ 3 thế giới. Sông này thời Tam Quốc nổi tiếng có trận Xích Bích (nay ở Nhạc Dương, cách đập Tam Hiệp gần 300km). Đến Nghi Xương còn biết đây là quê hương của Vương Chiêu Quân (1 trong 4 tứ đại mĩ nhân của Trung Quốc), đây là quê hương của nhà thơ Khuất Nguyên… Qua Hồ Nam biết đây là quê hương của Mao Trạch Đông, 3 trong số 10 nguyên soái (Bành Đức Hoài, Hạ Long, La Vinh Hoàn), 6 trong số 10 đại tướng… thời Mao Chủ tịch. Vào Trương Gia Giới còn như được thấy hồn Trương Tử Phòng (một trong “Hán sơ tam kiệt” giúp Lưu Bang dựng nên nghiệp đế nhà Hán) đọng lại trong các khu thạch lâm… Đến với trấn cổ Phượng Hoàng thấy hồn Thúy Thúy còn lảng bảng trong chuyện tình buồn. Rồi chuyện người dân tộc Thổ Gia ở Trương Gia Giới, dân tộc Miêu ở Phượng Hoàng cổ trấn… Quá nhiều câu chuyện vừa thực - vừa hư, nửa truyền thuyết - nửa hiện thực trong một chuyến đi được hướng dẫn viên tận tình chia sẻ.

Tôi không có nhiều thời gian để trao đổi với anh vì anh bận rộn, nhưng cũng có vài trao đổi để anh biết người Việt Nam chúng tôi có liên quan đến 3 chuyện của người Trung Quốc.

Một là nơi tôn thờ sự học hành đều nhắc đến thầy Khổng Khâu (thời Xuân Thu, Trung Quốc). Các Văn Miếu ở Việt Nam đều thờ Thầy Chu Văn An và Thầy Khổng Tử, cả 2 được coi là “vạn thế sư biểu” (người thầy của muôn đời).

Hai là Tết Đoan Ngọ (5-5 âm lịch) ở Trung Quốc liên quan đến Khuất Nguyên trầm mình trên sông Mịch La và câu chuyện đua thuyền rồng, ăn bánh ú thì ở Việt Nam chúng tôi cũng có Tết Đoan Ngọ (5-5 âm lịch) nhưng theo ý nghĩa phồn thực và văn hóa Việt Nam: cơm mới, giết sâu bọ.

Ba là, Tết Hàn Thực (3-3 âm lịch) ở Trung Quốc liên quan đến cái chết cháy đau thương trong rừng của mẹ con Giới Tử Thôi[1]. Người dân nhớ người “trượng nghĩa” đã chỉ ăn bánh nguội (hàn thực – ăn đồ nguội) trong 3 ngày không đốt lửa. Người Việt Nam chúng tôi ăn bánh trôi, bánh chay trong ngày 3-3 theo nghĩa “thủy đoàn” và cũng là lễ cúng gia tiên nhân tiết Thanh Minh.

Thế đấy, du lịch là cuộc du chơi của những người thanh lịch, lịch thiệp, lịch sự, được nghe được thấy những điều lịch duyệt, lịch lãm… Đúng là chúng tôi được một chuyến đi du lịch khá đúng nghĩa.

Lại liên hệ đến chuyến đi Trịnh Châu – Khai Phong – Lạc Dương – Thiếu Lâm Tự - Long Môn – Tây An – Mộ Tần Thủy Hoàng, Binh Mã Dũng… năm trước, thấy có nhiều đoàn đến từ Việt Nam mà rất tiếc không có hướng dẫn viên bản địa biết tiếng Việt mới thấy giá trị và may mắn khi có được người hướng dẫn bản địa biết tiếng Việt giỏi như anh A Cương.

Chúng tôi biết ơn anh nhiều. Chỉ tiếc là khi phải ra cửa an ninh vội vàng quá mà không kịp bắt tay tạm biệt anh (vì anh còn mải lo chuyện an ninh cho cả chuyến đi của chúng tôi).

---

[1] Đời Xuân Thu, vua Tấn Văn Công  gặp loạn phải bỏ nước lưu vong, gặp được một hiền sĩ tên là Giới Tử Thôi theo giúp. Về sau, Tấn Văn Công trở về làm vua lại quên mất Giới Tử Thôi. Giới Tử Thôi không oán giận gì, về nhà đưa mẹ vào núi ở ẩn. Tấn Văn Công nhớ ra, cho người đi tìm. Vì Giới Tử Thôi không chịu ra lĩnh thưởng, Tấn Văn Công hạ lệnh đốt rừng để ép ông phải ra; cuối cùng, hai mẹ con ông đều chết cháy. Vua thương xót, lập miếu thờ và hạ lệnh kiêng đốt lửa ba ngày, chỉ ăn đồ ăn nguội đã nấu sẵn để tưởng niệm.

Thêm một chuyến đi vui vẻ

 

Chúng tôi vừa trở về sau một chuyến du lịch ngắn ngày đi Hồ Bắc – Hồ Nam, Trung Quốc: Nghi Xương – Trương Gia Giới – Phượng Hoàng cổ trấn. Cả đoàn đều rất hoan hỉ vì có được chuyến đi lí thú.

Thành công trong chuyến đi liên quan đến một hành trình tour được thiết kế đặc sắc, được tổ chức chuyên nghiệp và có được các hướng dẫn viên tốt. Ghi chép này tôi muốn nói đến hướng dẫn viên Việt Nam: cô Đặng Thị Minh Thu, một bài viết khác tôi sẽ viết về hướng dẫn viên người Trung Quốc: A Cương.

Đoàn du khách 23 người có đa số người trẻ U40, U50. Đối với hướng dẫn viên thì du khách tuổi nào cũng giúp đỡ được, nhưng với đoàn có nhiều người trẻ đang hăng say cuộc sống, đang có nhiều khát vọng thì việc họ phải nghe theo người ít tuổi một cách tuân thủ là khó hơn nhiều so với những người cao tuổi. Người cao tuổi thường nghiêm túc, tuân thủ tốt nhưng khổ nỗi lại hay quên, cứ hỏi đi hỏi lại. Người trẻ hơn thì giỏi nhớ nhưng (cũng khổ nỗi) có chịu nghe đâu mà nhớ, lại không thèm hỏi lại. Đại loại đều như thế, du lịch mà.

Cái khó của người hướng dẫn là thỏa mãn (tất cả) du khách. Điều đó rất khó vì mỗi người trong chuyến đi mang đều theo một mong muốn không hẳn giống nhau. Một hướng dẫn viên có công việc quan trọng số 1 là PHẢI bảo đảm để không xảy ra sự cố du lịch (thất lạc khách, quên đồ dùng, lạc đường, mất giấy tờ, an toàn...). Còn lại sự quan trọng số 2, số 3… là làm cho khách vui vẻ, đáp ứng được nhiều nhất các nhu cầu rất khác nhau của khách (mỗi người một ý). Minh Thu đã giúp đoàn đạt được cơ bản niềm vui cả chuyến bằng các “kĩ thuật cơ bản” cộng với các “kĩ xảo nghề nghiệp” để khi thì nói nhẹ như gió thoảng, khi thì cười giòn giã vô tư như nắng hồng, khi thì xăm xăm hùng hổ như giông bão, khi thì miệng nói, tay chỉ, chân đi như nước lũ cuốn cuốn cả đám khách trẻ lẫn già… Tôi nghĩ đó là “kĩ xảo” có được của những người rất nhiều năng lượng và có tình yêu chân thành với du khách. Bằng những cách đó chúng tôi khó có thể biết được Minh Thu là cô gái dịu hiền, hay cô ấy là hoạt náo viên, hay cô ấy là người biết “thuật mê hoặc”. Cứ thế cô ấy đưa đoàn đến và về đã làm vui cho mọi nhiều.

Tôi là người đã đi vài chục chuyến du lịch quốc tế đến đủ khắp 5 châu nên đã thấy nhiều chuyện về hướng dẫn viên. Gặp tới hàng trăm hướng dẫn viên mà không nhớ được họ (cả chuyến đi dài ngày) vì họ chỉ cơ bản đã làm tốt được công việc quan trọng thứ nhất – công việc nhất thiết phải hoàn thành. Người hướng dẫn viên làm được những giá trị gia tăng cho khách đều phải là những hướng dẫn viên có tố chất yêu nghề: tận tụy, nhiệt huyết, truyền cảm hứng và tràn trề năng lượng. Cô Minh Thu là người có tố chất yêu nghề.

Chúng tôi mong cô Đặng Thị Minh Thu phát huy tốt những điều tốt đẹp của mình và không ngừng học hỏi để ngày càng tiến bộ trong sự bồi dưỡng lòng yêu nghề ở nhiều “phiên bản” cao hơn nữa.  

  

Chuyến đi công tác Campuchia (kì 6)

Tôi trở về Việt Nam

Gần 2 tháng tôi ở Campuchia, một hôm Hanh trở lại xưởng (sau 2 lần “được trốn về nước” thăm vợ mới), tôi bảo Hanh và Hạnh: Tuần sau tôi cũng sẽ về Việt Nam xem tình hình thế nào vì ở đây tôi chẳng thấy người ta xúc tiến công việc gì cho hoạt động của xưởng. Cả tháng nay mấy anh em thợ cũng chẳng thèm sửa chữa gì vì khi tôi hỏi thì anh em bảo không biết làm gì nữa với cái máy nổ này. Các anh em chưa bao giờ được học sửa cái máy to như thế. Máy không nổ được thì làm gì có chuyện người ta đưa lúc thóc đến để chà. Tôi sẽ về rồi xem ý của Phòng Sản xuất, Cục Hậu cần Việt Nam thế nào. Nếu cử thì tôi trở lại Campuchia thì tôi phải biết công việc của tôi ở đó là gì và phải có giấy tờ gì đó cho chính đáng cái công việc của tôi ở đây. Ông Kì Vân chỉ bảo tôi ở đây bằng một lệnh nói miệng, đâu có cụ thể là ở làm gì, bao lâu, để giải quyết công việc gì,… Hanh đồng ý với tôi, còn Hạnh thì không nói gì, nhưng tôi hiểu Hạnh cũng cho là phải.

Chuyến đi công tác Campuchia (kì 5)

Vài mẩu chuyện khác

Ở lối ra vào chỗ bếp ăn của xưởng thông ra bến sông, hôm nào tôi cũng gặp một ông già người Khmer cao to, da màu đồng, chỉ quấn một xà-rông đứng đó xin ăn. Mừng bảo ông này không có gia đình nên chẳng làm gì, hàng ngày cứ đến các đơn vị quân Việt Nam xin ăn. Có gì ăn nấy và ông có vẻ rất thoải mái, vui vẻ. Tôi thấy ông hiền lành, khuôn mặt rất bình thản, dễ mến nhìn chúng tôi đi đến các bữa ăn. Có lẽ ông cười vui lấy lòng vì hôm nào tôi cũng bảo với Mừng hoặc Hạnh đem cho ông một ít cơm và chút thức ăn vào cái bát gỗ to ông luôn mang theo mình.

Chuyến đi công tác Campuchia (kì 4)

Những chuyện nghe từ người khác kể

Tôi có vài lần lên bộ phận tiền phương của QK9 chơi với Tiệc và một lần đi với em Hạnh lên làm thủ tục gì đó ở Cục Hậu cần tiền phương.

Chuyện lên chơi với Tiệc và được Tiệc dẫn đi Chợ Orussey, đi thăm Hoàng Cung[1] thì tôi đã viết rồi. Còn chuyến đi với em Hạnh thì lúc về tôi có rủ Tiệc đến thăm xưởng của tôi một lúc. Tôi còn nhớ chuyện khi chúng tôi về tới gần xưởng thì em Hạnh đi như chạy, vài chục m lại dừng lại đứng chéo chân một mình. Tiệc bảo chắc cô ấy đang gặp chuyện cần giải quyết gấp lắm rồi vì em Hạnh đi với chúng tôi từ sáng mà bây giờ đã quá trưa. Bọn tôi thì đã phải tạt vào bụi cây ven đường mấy lần nhưng cô ấy làm sao dám? Chúng tôi đi chậm để cô ấy trên đường về xưởng tìm được chỗ giải quyết bên những lùm cây rậm rạp bên đường (lại cũng là nỗi khổ của phụ nữ so với chúng tôi). 

Chuyến đi công tác Campuchia (kì 3)

 Chuyện giải quyết xử lí sự vụ của người cán bộ chỉ huy

Một buổi sáng, tôi và Hanh đang ngồi nói chuyện trong xưởng thì có một phụ nữ xin vào gặp. Đó là một phụ nữ nói tiếng Việt, bụng chửa to sắp đến ngày đẻ. Người gầy đen lại sắp đẻ trông có vẻ “gờn gợn” lên cái gì đó rất khó gần, lại như có vẻ nghèo khổ và bệnh tật nữa. Tôi mời vào ngồi bên cái bàn kê tạm và nghe cô ta kể: “- Báo cáo các anh chỉ huy, em đến xin trình bày việc mấy anh bộ đội ở đây còn nợ tiền em, em đến đòi mấy lần vẫn chưa trả”. Ban đầu tôi với Hanh ngơ ngác chưa hiểu gì thì cô ấy nói lí do các anh ấy nợ tiền. Hôm qua các anh ấy lại có ý không cho em gặp. Em sắp sinh nên cần tiền sinh cháu mà các anh ấy lại không trả tiền…

Ái chà, làm sao đây, chuyện gì đã xảy ra với bộ đội của mình? Mà việc ấy từ hồi trước khi tôi đến đây, nay giải quyết thì làm sao có căn cứ? Rồi lại nghĩ mọi người đều là người Việt Nam cả nên cần phải nghe và tìm cách giải quyết sao cho có tình có lí. Tôi suy nghĩ rồi bảo cô ấy viết ra những gì cô đề nghị (vì tôi nghĩ mình mà hỏi kĩ hơn hoặc nghe cô ta kể chi tiết hơn thì cũng hơi khó, có khi còn ngại ngùng cho cả đôi bên). Cũng có ý khác là khi cô ấy ngồi viết ra thì tôi và Hanh sẽ đọc rồi xem sự thể thế nào mà xử lý, đằng nào mấy anh em trong phòng máy cũng là quân nhân Việt Nam. Với lại cô ấy cùng là người Việt Nam. Mình đều là người Việt Nam trên đất lạ, thì cứ phải xem sự thể sai đúng thế nào chứ để người xấu vu oan là không thể được. Hanh đưa giấy bút ra thì cô ấy bảo cô ấy không biết chữ. Điều này thì có thể chưa hẳn tin là đúng nhưng trong nông thôn đồng bằng sông Cửu Long hồi ấy có nhiều người lớn không biết chữ mà.

Chuyến đi công tác Campuchia (kì 2)

Những người mới đến và chuyện sắp xếp ăn ở

Chừng mấy ngày sau tôi thấy có 2 người mới đến, nhưng không đi cùng nhau. Một là cô gái trẻ, chừng kém tôi vài tuổi, người mập thấp tên Hạnh. À, thì ra đây là cô Hạnh, bạn gái anh Hồng ở Phòng Tài vụ Cục Hậu cần. Có một hôm anh Hồng gặp tôi trước khi tôi được cử đi Campuchia và nói nhờ tôi qua đó giúp bạn gái anh. Sao anh em Phòng Tài vụ biết tôi được cử đi Campuchia trước cả tôi[1] nhỉ? Em Hạnh được cử qua đây để giữ vào trò ghi chép đại loại là kế toán – tài vụ của xưởng.

Người thứ 2 tên Hanh - anh là kĩ sư chế biến thực phẩm đang biên chế ở Đơn vị 404, thuộc quân nhân chuyên nghiệp hay nhân viên quốc phòng gì đó (loại không có cấp bậc quân hàm). Anh được cử sang phụ trách chất lượng gạo chế biến trước khi cấp cho bộ đội.

Chuyến đi công tác Campuchia (kì 1)

Tôi được cử đi Campuchia để làm gì?

Từ sau khi về Cục Hậu cần, Phòng Sản xuất bắt đầu có nhiều việc “không nông nghiệp” trực tiếp như các công việc như mua bán vật tư, máy móc,… Vì thế chúng tôi không còn được đi công tác đến nông trường, nông trại ở các tỉnh nữa. Đổi lại, tôi được cử đi phụ việc mua máy Kubota ở Sài Gòn, rồi may mắn có được chuyến đi ngắn ngày lên Trại rắn Đồng Tâm. Có dịp tôi sẽ kể lại sau.

Khoảng cuối năm 1983, tôi có chuyến đi công tác rất đáng nhớ ở Phnom Penh. Một buổi sáng tôi được ông Chước báo mai Ảnh đi công tác với ông Ba Kì Vân. Hôm sau ra xe anh Cứng lái đã thấy có anh Thượng úy Quang. Xe đến khu gia binh sĩ quan đón ông Ba Kì Vân rồi đi lên Sài Gòn. Chiều đến khu vực Thủ Đức, xe đi vào nhà Đại úy Thủy. Chị Thủy năm trước là quân nhu Cục Kinh tế, hồi này chuyển đi đâu tôi không rõ. Chiều đó ăn nghỉ tại nhà chị Thủy. Chị Thủy có lẽ sống trong gia đình giàu có - một biệt thự sang trọng có vườn rất rộng. Buổi cơm chiều tôi còn nhớ gia đình thết mọi người ăn ngoài vườn, bên cạnh có nhiều cây xoài thấp và quả thì ríu rít quanh chỗ tôi ngồi, giơ tay ra là với được cả chùm…

Các chuyến đi Minh Hải (kì 2)

 

b/ Chuyến đi U Minh hạ

Một hôm ông Chước đi họp giao ban Cục Kinh tế về nói tại buổi họp Phòng Sản xuất: “- Quân khu giao cho Cục Kinh tế chuẩn bị khảo sát vùng nguyên liệu làm giấy ở U Minh”. Chuyện có vẻ nói cho vui thôi, chẳng ai chú ý gì đến các chi tiết. Thế rồi một hôm, khoảng tháng 11/1982, tôi được ông Ba Kì Vân báo chuẩn bị đi công tác cùng Trung tá Sáu Mẫn. Hôm đi tôi thấy có cả anh Sơn – Sơn là hạ sĩ quan-kĩ sư ngành nông nghiệp ĐH Cần Thơ vào Cục Kinh tế hồi đầu năm 1981, sau chúng tôi vài tháng.

Chúng tôi bên nhau trên đất thiêng Cổ Pháp

Sáng ngày thứ 4 trong chuyến du Xuân Đồng Bằng Sông Hồng, chúng tôi đến với Bắc Ninh, tỉnh thứ 7 trong 8 tỉnh. Điểm đến được chọn là Đền Đô, di tích Quốc gia hạng đặc biệt.

Tại Đền Đô[1], chúng tôi hôm qua may mắn được hưởng khí thiêng của đất Cổ Pháp tại lần đến này: gặp được mấy trăm em học sinh Tiểu học đến từ Hà Nội lên Lễ Đền (chắc là ngoại khóa về lịch sử), lại may mắn gặp được thầy giáo già Nguyễn Đức Thìn[2] giới thiệu, thế là đủ và tròn thêm cho chuyến đi “vị nghĩa, vị tình, vị ái lụy, vị ân đức, vị… tam thập lục sở đắc”.